Spotkania z położną po porodzie, czyli kobiecość pod szczególną opieką

Profile photo of dr n. o zdr. Irena Fiedorczuk dr n. o zdr. Irena Fiedorczuk asystent Zakład Medycyny Rodzinnej i Pielęgniarstwa Środowiskowego, UM w Białymstoku
dodany: Komentarze 2
olo

Poprzez macierzyństwo można odczuwać radość i pozytywne emocje z posiadania dziecka, obawę i lęk o jego rozwój, jak również negatywne emocje wynikające z różnych skrajnych sytuacji, w jakich znajduje się matka.  Na budowanie więzi między matką a dzieckiem we wczesnym okresie macierzyństwa mają wpływ wszelkie stany emocjonalne towarzyszące kobiecie w okresie ciąży, przebieg porodu, a także kondycja psychofizyczna do momentu przyjścia na świat potomka.

Rola położnej we wczesnym okresie macierzyństwa

Położna podczas sprawowania wizyt patronażowych nad matką we wczesnym okresie macierzyństwa powinna uwzględnić dwie podstawowe sfery – fizyczną i psychiczną. Aby w pełni poznać problemy młodej matki, położna rodzinna posługuje się dokumentacją pielęgniarską, w której analizuje problemy pielęgnacyjne. Każda położna w swojej praktyce powinna posługiwać się dokumentacją procesu pielęgnowania indywidualną dla każdej kobiety. Ma to na celu poznanie kobiety, jej potrzeb i prowadzenie odpowiedniej porady oraz profilaktyki.

Wizyta patronażowa

Podczas wizyt patronażowych odbywających się w domu pacjentki do drugiego miesiąca po porodzie (przez cały okres połogu) położna ma za zadanie wychwycić najważniejsze problemy pielęgnacyjne kobiety w tak trudnym dla niej okresie. Aby dokładnie przeanalizować wczesny okres poporodowy, niezbędne jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentką w odniesieniu do stanu psychicznego i fizycznego, jak również sytuacji socjalno-bytowej. Wizyta patronażowa w domu pacjentki opiera się głównie na zebraniu dokładnego wywiadu, w którym zawarte są dane osobowe matki i ojca dziecka, jak również relacje panujące w małżeństwie.  Położna ma za zadanie zebrać wywiad dotyczący subiektywnych odczuć związanych z ciążą i porodem, które warunkują stan emocjonalny młodej matki. Dotyczy to wiadomości o przebiegu ciąży i porodu, jak również postawy najbliższego otoczenia oraz sytuacji społecznej i ekonomicznej. W obecnych czasach w odczuwaniu pozytywnych emocji i zaspakajaniu potrzeb w okresie okołoporodowym istnieją znaczne udogodnienia jak np.:

  • wzrastająca liczba szkół rodzenia,
  • możliwość odbywania porodów rodzinnych,
  • wybór miejsca porodu (szpitale przyjazne dziecku, wysoko standaryzowane prywatne  kliniki),
  • programy opieki nad kobietą w ciąży o prawidłowym przebiegu.

Wsparcie emocjonalne

Aby w pełni dostosować właściwą formę poradnictwa i wsparcia emocjonalnego, położna ma za zadanie przeprowadzić wywiad z pacjentką dotyczący jej poprzednich ciąż, ewentualnych niepowodzeń, jak również innych skrajnych sytuacji. w jakich znajduje się młoda matka (zaburzenia psychiczne po poprzednich porodach, samotne macierzyństwo, trudna sytuacja materialna). Ważnym elementem jest analiza przebiegu ciąży i rozwiązania porodu. W Polsce zauważa się wzrastającą ilość cięć cesarskich. Wykonywanych jest ich ok. 25–30%, a w klinikach prywatnych 40–50%, gdzie według zaleceń WHO cięcia cesarskie nie powinny przekraczać 10-15%. Ważnym elementem jest uzyskanie opinii na temat sprawowanej nad pacjentką opieki okołoporodowej.

Analiza stanu fizycznego

Kolejnym etapem opieki jest analiza stanu fizycznego pacjentki po porodzie. Zadaniem położnej jest wykonanie dokładnego pomiaru stanu ogólnego pacjentki oraz stanu położniczego. Ważne jest określenie wysokości dna macicy, oraz ocena jakości odchodów połogowych. Następnym istotnym elementem jest kontrola gojenia rany krocza, w jaki sposób następuje proces gojenia oraz obserwacja w kierunku ewentualnego nacieku, ropienia, obrzęku czy bolesności. Podobnie wygląda kontrola rany po cięciu cesarskim, gdzie położna dodatkowo zwraca uwagę na wygląd opatrunku.  Ważnym elementem wywiadu jest zebranie informacji i obserwacja procesu prawidłowej laktacji. Istotne jest wychwycenie  samej chęci karmienia piersią przez matkę. Położna ma za zadanie wspierać kobietę na tym etapie w sposób szczególny, gdyż jest to jeden z trudniejszych elementów we wczesnym etapie macierzyństwa. Dodatkowo ma ona za zadanie określić stan brodawek sutkowych, budowę piersi, a przede wszystkim omówić proces laktacji, jak również techniki i zasady karmienia piersią. Ważnym elementem jest wyeliminowanie czynników ryzyka mogących zaburzać proces karmienia piersią, co może prowadzić do przerwania karmienia. Z badań przeprowadzonych przez Lisieckiego w 2002 roku w Wielkopolsce wynika, że 68% badanych respondentek zrezygnowało z możliwości karmienia bez konkretnej przyczyny.

Edukacja  młodej mamy

Istotna jest edukacja kobiety w zakresie samopielęgnacji i samoopieki, przybliżenie sytuacji problemowych, takich jak nawał mleczny czy kryzys laktacyjny. Położna rodzinna w procesie pielęgnowania powinna wprowadzić elementy profilaktyki z zakresu karmienia piersią, takie jak zapobieganie powstawaniu ropnia czy wystąpienie połogowego zapalenia gruczołu piersiowego. Kolejnym etapem wywiadu jest ocena nawyków żywieniowych przyjętych przez pacjentkę oraz kontrola wypróżnień.

Zapobiec depresji poporodowej

Biorąc pod uwagę wzrastający odsetek kobiet cierpiących na przygnębienie poporodowe czy też inne schorzenia psychiczne położna zwraca szczególną uwagę na stan emocjonalny pacjentki. Sprawując opiekę nad matką, położna powinna wprowadzać zwyczaj „matkowania” kobiecie w celu odczucia przez nią wsparcia i ochrony. Brak motywacji do pełnienia roli matki jest jedną z przyczyn rosnącej ilości depresji poporodowej wśród kobiet. Pierwszym niepokojącym objawem jest przygnębienie poporodowe (depresja dnia trzeciego lub piątego).  Kobieta odczuwa przede wszystkim smutek, drażliwość, skłonność do płaczu, a także nie widzi siebie w roli matki. Baby blues występuje w okresie pierwszej wizyty patronażowej. Aby w pełni określić stan emocjonalny pacjentki, położna powinna nawiązać z pacjentką więź w celu łatwiejszej komunikacji, co umożliwi wychwycenie niepokojących zjawisk. Jest to ważny moment, gdyż odpowiednie wsparcie i zaangażowanie położnej zapobiega rozwojowi baby blues w depresję poporodową występującą między drugim tygodniem, a czwartym miesiącem życia kobiety. Depresja poporodowa dotyka 10%-25% kobiet po porodzie. Szacuje się że prawie połowa z nich nie sięga pomocy specjalisty. Objawy mogące świadczyć o depresji to przede wszystkim smutek, przygnębienie, bezsenność, lęk, dekoncentracja, myśli samobójcze, a także myśli o śmierci dziecka. Aby wykluczyć podejrzenie depresji poporodowej, położna rodzinna ma za zadanie wychwycić problemy kobiety dotyczące jej samopoczucia, zaradności. Ważne jest poznanie subiektywnej oceny co do pełnienia roli matki.

Najbardziej niepożądanym skutkiem ubocznym jest psychoza postnatalna wymagająca leczenia w zamkniętych placówkach. Pacjentka w wywiadzie sygnalizuje pojawianie się urojeń, sugeruje istnienie wyimaginowanego świata. Często wykazuje zobojętnienie i zupełne „oderwanie” od rzeczywistości. Na tym etapie opieki niezbędna jest szybka diagnoza psychiatryczna.

Na podstawie zebranych wiadomości w dokumentacji, zadaniem położnej jest określenie pierwszoplanowych problemów występujących w rodzinie oraz sprecyzowanie planu działania. Stan emocjonalny pacjentki po porodzie może być skrajnie różny i zależeć od wielu czynników. Nieradzenie sobie z codzienną opieką nad dzieckiem wynikające z braku doświadczenia, krytyka otoczenia lub tzw. „dobre rady” mogą wywoływać brak wiary w siebie, czego częstym skutkiem są stany depresyjne. Również następstwa porodu, takie jak rana pooperacyjna, rana krocza czy laktacja wywołujące ból fizyczny, a także zmęczenie i brak wsparcia w przypadku ciąż niechcianych mogą wpływać na brak akceptacji dziecka. Kolejnym czynnikiem mogącym powodować problemy z  dostosowaniem się do nowej sytuacji mogą być traumatyczne przeżycia związane z niemożnością zajścia w ciążę lub jej utrzymaniem. Wiele kobiet przeżywa ból związany z poronieniem, porodem przedwczesnym, ciążą obumarłą, chorobą dziecka czy jego śmiercią.   Zaburzenia nastroju związane z macierzyństwem występują u wielu kobiet. Z badań wynika, że prawie 80% kobiet zmaga się z wahaniami nastroju o różnym stopniu nasilenia. Ze względu na występowanie różnego typu zaburzeń psychicznych wynikających z nowej roli, w jakiej musi odnaleźć się młoda matka, duże znaczenie ma opieka położnej rodzinnej. Zadaniem jej jest  nie tylko opieka czysto medyczna lecz również obserwacja i  wychwycenie wszelkich nieprawidłowości, jakie mogą wynikać z pojawienia się nowych obowiązków w życiu kobiety.

Ponieważ duży nacisk rodziny i presja społeczna mogą wywoływać lęk przed przyznaniem się do dolegliwości, niezmiernie ważne jest wczesne wychwycenie nieprawidłowości w zachowaniu pacjentek. Ważnym elementem walki z depresją poporodową jest ocena kondycji psychicznej kobiety po trzech miesiącach od porodu, gdyż jest to czas największego ryzyka pojawienia się tego rodzaju zaburzeń. W swojej pracy położna musi wykazać się pełnym profesjonalizmem w różnicowaniu depresji poporodowej z innymi jednostkami chorobowymi, takimi jak smutek poporodowy czyli baby blues, psychoza poporodowa która dotyka około 0,1-0,2% kobiet w okresie poporodowym czy zaburzeń afektywnych związanych głównie z zaburzeniami czynnościowymi tarczycy powodującymi przemijający hipotyroidyzm czy anemię.

Profilaktyka zaburzeń psychicznych

Efektywną profilaktykę zaburzeń psychicznych w okresie wczesnego  macierzyństwa stanowią zajęcia prowadzone w szkole rodzenia oraz rozmowy indywidualne, podczas których kobieta może uzyskać informacje dotyczące zjawisk fizycznych i psychicznych. Kobieta powinna być uprzedzona i wspierana po porodzie, w takich sytuacjach jak ból towarzyszący laktacji, jak również pojawiający się nagle płacz dziecka, którego młoda matka nie jest w stanie od początku zrozumieć. Działania tego typu powinny dotyczyć kobiet w okresie ciąży, porodu i połogu, a także kobiet w wieku rozrodczym. Szczególnej uwagi wymagają matki, u których w fazie poporodowej występowały zaburzenia psychiczne. Istotnym elementem jest okazywanie przez położną wsparcia społecznego poprzez odbywanie wizyt patronażowych czy kontakt matek w grupie wsparcia.

Średnia ocena: 12345 5,00/5 (głosów: 1).
Loading...Loading...

Pozostałe artykuły w kategorii: Artykuły eksperckie

zobacz wszystkie artykuły w tej kategorii

Serwis Staraniowy.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w naszym serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Pomóż nam rozwinąć portal Wyraź opinię, zasugeruj poprawki