Staraniowy.pl

Jak wiadomo, przyczyn bezpłodności jest wiele. Powód nieudanych starań o dziecko może leżeć zarówno po stronie obojga potencjalnych rodziców, po stronie samego mężczyzny, jak i po stronie kobiety. Jak się okazuje, istotny wpływ na ograniczenie naszej płodności mogą mieć nawet błahe z pozoru czynniki. Jedną z potencjalnych przyczyn bezpłodności kobiecej jest bowiem – otyłość.

Potencjalne czynniki ryzyka

Można wskazać wiele czynników, które w jakimś stopniu negatywnie wpływają na starania pary o dziecko. Zaznaczmy jednak, że są to tylko potencjalne czynniki ryzyka, bowiem nie u wszystkich muszą zadziałać w ten sam sposób. Mimo tego, warto mieć ich świadomość – jak się bowiem okazuje – wiele z nich zależnych jest od nas samych.

To między innymi:

• wiek,
• waga, dieta,
• styl życia,
• stres,
• czynniki emocjonalne,
• intensywny wysiłek,
• używki,
• czynniki zawodowe i środowiskowe,
• choroby układowe,
• infekcje,
• leki.

Poniżej normy

Jak wynika z powyższego zestawienia, waga to właśnie jeden z tych czynników, które wpływają na starania pary o dziecko. Badania pokazują, że masa ciała mniejsza o około 10% od stanu normalnego może stać się przyczyną poważnych problemów z zajściem w ciążę. Ponadto kobiety, które cierpią na zaburzenia odżywiania (takie jak np. anoreksja czy bulimia) mogą mieć trudności z zajściem w ciążę nawet po zakończeniu leczenia. Z czego to wynika? Zależność jest prosta. Jedną z typowych konsekwencji anoreksji jest zanik miesiączkowania, co z kolei jest efektem zaburzeń w pracy przysadki – proces produkowania hormonów przysadki jest zależy od ilości tkanki tłuszczowej. W sytuacji nagłego i sporego spadku wagi organizm dostaje informację o potencjalnym zagrożeniu i w celu ochrony organizmu – hamuje jego funkcję rozrodczą. Co więcej, kobiety, zmagające się z anoreksją, mogą mieć także inne problemy z płodnością, jak np. obniżona jakość komórek jajowych, niewydolność jajników czy słabo rozwinięta śluzówka macicy. Podobnie w przypadku bulimii – naprzemienne jedzenie ponad normę oraz wywoływanie wymiotów prowadzi do poważnych zaburzeń w pracy organizmu, jak np. napady padaczkowe, zaburzenia rytmu serca, osłabienie mięśni i co oczywiste –  gwałtowny spadek masy ciała (a co za tym idzie – zanik miesiączkowania i konsekwencje podobne jak w przypadku anoreksji).  W organizmie chorej na anoreksję czy bulimię brakuje ponadto potrzebnych składników odżywczych i witamin, które konieczne są do prawidłowego rozwoju płodu, a następnie utrzymania ciąży. Warto jednak zaznaczyć, że nie tylko tego rodzaju choroby mogą zaburzyć funkcję płodności. Wystarczy stosowanie zbyt niskokalorycznej diety czy przykładowo – lekkomyślny wegetarianizm.

Powyżej normy

Należy jednak zauważyć, że nie tylko zbyt niska, ale także zbyt wysoka waga ciała może przyczynić się do zaburzeń w sferze płodności. Większa od stanu normalnego masa ciała (o około 10%) może stać się przyczyną poważnych problemów z zajściem w ciążę. O otyłości mówimy jednak dopiero wtedy, kiedy nasz wskaźnik BMI przekracza prawidłową wartość. Obliczamy go  poprzez porównanie wzrostu z masą ciała. Właściwa wartość BMI wynosi od 18,5 do 24,9. Wartość od 25 do 29,9 wskazuje na nadwagę, zaś wartość BMI, która przekracza 30, jest już oznaką otyłości. Badania przeprowadzone w Baltimore pokazują, że problemy z płodnością kobiet otyłych mogą mieć źródło w nadmiernej produkcji hormonu luteinizującego. Zacznijmy od początku. Przysadka mózgowa  pełni nadrzędną rolę w sterowaniu wszelkimi procesami zachodzącymi w organizmie. Produkuje ona siedem ważnych hormonów: hormon wzrostu, hormon tyreotropowy, kortykotropowy, melanotropowy, luteinizujący (tzw. LH) oraz  folitropinę (tzw.FSH) i prolaktynę. Tzw. hormony gonadotropowe, czyli FSH, LH i prolaktyna mają znaczny wpływ na pracę narządów rozrodczych. FSH jest odpowiedzialna m.in. za stymulowanie wzrostu i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, które zawierają komórki jajowe (w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego) oraz wzrost pęcherzyka Graafa. LH z kolei odpowiada za pracę jajników, podział komórek podczas dojrzewania komórki jajowej, luteinizację (proces przemiany pęcherzyka Graafa w ciałko żółte) oraz uwolnienie jajeczka z jajnika, co jest konieczne do zapłodnienia. Jak więc widać, odpowiedni poziom owych hormonów to konieczna podstawa zajścia kobiety w ciążę. Tymczasem u kobiet otyłych poziom LH jest większy niż przewiduje norma. Większy jest także poziom testosteronu i innych męskich hormonów, a to z kolei może stać się przyczyną zespołu policystycznych jajników. Zawierają one wówczas wiele komórek potencjalnie gotowych do opuszczenia jajnika, do uwolnienia których – nie dochodzi. Jak wykazały badania, może mieć na to wpływ wysoki poziom insuliny. Przysadka mózgowa, wrażliwa na podwyższony poziom tego hormonu, w reakcji na owo zaburzenie powoduje liczne zmiany  hormonalne, które z kolei zakłócają działanie jajników. Konsekwencją tego są właśnie problemy z płodnością.

Otyłość a leczenie bezpłodności

Ponadto, jak się okazuje, otyłość ma wpływ także na skuteczność sztucznego zapłodnienia. Leczenie niepłodności u kobiet otyłych częściej kończy się niepowodzeniem –  wskaźnik BMI większy niż 30 może mieć niekorzystny wpływ na wynik zastosowania technik wspomaganego rozrodu (np. in vitro). Wzrost wartości BMI jest bowiem odpowiedzialny za słabszy rozwój pęcherzyków podczas stymulacji oraz zmniejszenie ilości implantacji. Z tego też względu, w przypadku kobiet otyłych, które mają problem z zajściem w ciążę, zaleca się najpierw podjęcie próby zmniejszenia masy ciała (oczywiście za pomocą racjonalnej diety), dopiero zaś w momencie, kiedy uregulowanie wagi nie przynosi pożądanych efektów, można rozważać zastosowanie techniki wspomaganego rozrodu.