Staraniowy.pl

Niewydolność ciałka żółtego, czyli gruczołu produkującego niezbędne do funkcjonowania układu rozrodczego hormony, zaburza wiele czynności, m.in. miesiączkowanie i zdolność rozrodczą. Jak groźne jest to zaburzenie i w jaki sposób je leczyć?

Pracowity gruczoł

Choć termin „ciałko żółte” brzmi znajomo, niewielu z nas kojarzy je z produktem intensywnej pracy jajników w każdym cyklu płciowym. Ciałko żółte to bowiem nic innego jak właśnie pęcherzyk Graffa w ostatnim stadium rozwoju (tuż po pęknięciu), który jako gruczoł dokrewny zaczyna wytwarzać najważniejsze dla kobiety hormony: progesteron i estrogen, a także relaksynę i inhibinę. Pierwszy z nich – progesteron – pełni najważniejszą rolę w przygotowaniu endometrium do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej i utrzymania ciąży w pierwszym jej okresie. Gruczoł żółtkowy wówczas rośnie i zaczyna pełnić rolę ciałka żółtego ciążowego. Co dzieje się jednak, gdy nie dochodzi do zapłodnienia? Po ok. 12 dniach od powstania gruczoł zaczyna zanikać i przekształcać się w ciałko żółte miesiączkowe, a następnie ciałko białawe. Stężenie produkowanego przez ciałko pulsacyjnie progesteronu zmniejsza się i dochodzi do menstruacji.

Hormon „ciążowy”

Ciałko żółte produkuje progesteron – hormon, który pełni niezwykle ważną rolę podczas ciąży. Jego niedobór może skutkować nawet poronieniem.

Progesteron jest najważniejszym „kobiecym” hormonem (choć wydzielany jest także przez męskie gonady). Kojarzony zwykle z ciążą, pełni niebagatelną rolę w wielu procesach związanych z układem rozrodczym, m.in. wspomaga jajeczkowanie i dzięki samoistnej regulacji stężenia pośrednio hamuje (w przypadku ciąży) bądź powoduje krwawienie miesiączkowe. W czasie ciąży jest tak istotny, że w rolę kolejnego producenta hormonu po 14. tygodniu ciąży wchodzi także łożysko. Przez całą ciążę progesteron pełni szereg funkcji, m.in. wspomaga narządy do produkcji substancji odżywczych dla płodu, hamuje odpowiedź immunologiczną matki na antygeny płodu,  zapobiega nadmiernym skurczom macicy, które mogą wywołać poród, a także przygotowuje gruczoł sutkowy do laktacji.

Gdy ciałko niedomaga…

Z często niewyjaśnionych przyczyn zdarza się jednak, że ciałko żółte produkuje zbyt małą ilość progesteronu. Niedomogę lutealną (termin ten wiąże się z II fazą cyklu menstruacyjnego), bo tak nazywana jest niewydolność ciałka żółtego, można podejrzewać, gdy zaobserwujemy znaczące skrócenie II fazy cyklu (wówczas trwa ona krócej niż 12 dni). Brak odpowiedniego stężenia hormonu może prowadzić nie tylko do zaburzeń miesiączkowania (nietypowe menstruacje, krwawienia w środku cyklu itp.), ale także wczesnego poronienia (endometrium nie jest przygotowane na przyjęcie embrionu i go odrzuca). Niedobór progesteronu może także w ogóle uniemożliwić zajście w ciążę i tymczasowo zaburzyć płodność. We wszystkich tych przypadkach najistotniejsze jest zdiagnozowanie przyczyny niewydolności ciałka żółtego. Dopiero wówczas możliwe jest skuteczne uzupełnienie niedoboru hormonu. U kobiet starających się o dziecko leki przyjmowane są w celu zapobieżenia ewentualnemu poronieniu, natomiast u ciężarnych, które w przeszłości miały problem z odpowiednim stężeniem progesteronu, hormon podawany jest aż do momentu, gdy organizm zostanie zasilony dodatkową dawką, produkowaną przez łożysko.