Staraniowy.pl

Wiele kobiecych schorzeń można z powodzeniem leczyć jeszcze na etapie, który nie daje żadnych wyraźnych objawów. Idzie Nowy Rok, pora przyjrzeć się dokładnie swojemu zdrowiu. Sprawdź, czy pamiętasz o poniższych badaniach!

Coraz więcej kobiet ma świadomość tego, że o swoje zdrowie warto dbać jeszcze zanim zacznie ono szwankować. Odwiedzamy ginekologa już nie tylko podejrzewając zapłodnienie czy – przeciwnie – w celu pozyskania recepty na środki antykoncepcyjne. Coraz więcej z nas pozostaje pod stałą kontrolą lekarza, regularnie wykonuje cytologię i wie, jak przeprowadzać samobadanie piersi.

Coraz więcej – wcale nie znaczy dużo. To fakt, że świadomość wagi profilaktyki jest dziś zdecydowanie większa niż 20 czy nawet 10 lat temu. Ale nadal sporo kobiet lekceważy stan swojego zdrowia – zwłaszcza w sytuacji, gdy ono samo nie dopomina się o kontrolę. Tymczasem wiele kobiecych schorzeń można z powodzeniem leczyć jeszcze na etapie, który nie daje żadnych wyraźnych objawów. Sprawdź, czy pamiętasz o poniższych badaniach!

Samobadanie piersi

Regularna obserwacja i kontrola piersi umożliwia wykrycie ewentualnych zmian na jak najwcześniejszym etapie. Takim, który daje spore nadzieje na całkowite wyleczenie. Samokontrola pozwala wykryć guzki, zgrubienia, torbiele i inne niepokojące zmiany. Oczywiście, nie każdy guz to nowotwór, ale każdą podejrzaną zmianę trzeba skonsultować z lekarzem.

Najlepiej, aby kobiety jak najwcześniej wyrobiły w sobie nawyk samobadania piersi. Od 20. roku życia należy wykonywać je regularnie. Robimy to raz w miesiącu i zawsze tego samego dnia cyklu – optymalnie około tydzień po rozpoczęciu krwawienia miesiączkowego (między 6. a 9. dniem cyklu). Kobiety w okresie menopauzy – tego samego dnia każdego miesiąca. Badanie wykonujemy samodzielnie, w domu przed lustrem.

Samobadanie piersi  składa się z dwóch etapów – oceny wizualnej stanu piersi oraz badania dotykowego. Na początku unosimy ręce wysoko do góry i sprawdzamy, czy nie zauważamy żadnych zmian: wielkości, kształtu, położenia, koloru, ewentualnych wciągnięć czy napięcia. To samo staramy się ocenić w pozycji z opuszczonymi rękoma oraz trzymając ręce na biodrach. Następnie ściskamy brodawki, sprawdzając czy nie wydziela się z nich żaden płyn. Badanie palpacyjne polega na wykonywaniu ruchów okrężnych i półkolistych – uciskamy piersi miejsce po miejscu trzema środkowymi palcami. W razie wątpliwości warto poprosić o instruktaż swojego ginekologa, który z pewnością udzieli potrzebnych wskazówek i rozwieje wątpliwości.

Badanie ginekologiczne

Badanie ginekologiczne ma na celu ocenę zewnętrznych i wewnętrznych narządów rodnych, do których zaliczamy srom, pochwę, macicę, jajowody i jajniki. Lekarz może w ten sposób wykryć nieprawidłowości anatomiczne oraz wiele schorzeń narządu rodnego, w tym zmiany zapalne spowodowane przez infekcje bakteryjne i grzybicze.

Wbrew przekonaniu wielu kobiet (i ich mam), pierwsze badanie ginekologiczne warto przeprowadzić zdecydowanie wcześniej, niż po rozpoczęciu współżycia płciowego. Idealnie byłoby, gdyby wykonywały je już dziewczynki, które rozpoczęły miesiączkowanie. Od momentu rozpoczęcia współżycia należy je wykonywać raz w roku – o ile w międzyczasie nie zajdzie taka potrzeba. Na badanie można się umówić w ramach NFZ – w rejonowej przychodni lub prywatnie.

Najpierw lekarz ocenia stan narządów zewnętrznych, a następnie przy pomocy wziernika rozgina lekko ściany pochwy w celu obejrzenia ujścia szyjki macicy. Kolejno wykonywane jest badanie ginekologiczne dwuręczne: lekarz kładzie jedną rękę na brzuchu pacjentki, zaś dwa palce drugiej ręki wprowadza do pochwy, w celu zbadania macicy, jajników i jajowodów. U kobiet, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia stosuje się wziernik o mniejszym rozmiarze lub rezygnuje z tego elementu badania – w zależności od potrzeb i celu wizyty. W takich przypadkach możliwe jest przeprowadzenie badania przez odbyt, wykorzystując sąsiadujące i równoległe położenie wielu organów wewnętrznych.

USG narządów rodnych

USG ginekologiczne pozwala ocenić stan narządów rodnych oraz wykryć różnego rodzaju zmiany i schorzenia. To rozszerzenie badania ginekologicznego, które pozwala na precyzyjną diagnozę wszelkich stanów chorobowych i urazów w obrębie narządów rozrodczych.

W przypadku wszystkich dorosłych kobiet zaleca się regularne badanie przesiewowe minimum co dwa lata (częściej – jeśli zajdzie taka potrzeba). W czasie ciąży badanie powinno być przeprowadzone co najmniej trzy razy – w każdym trymestrze.

USG narządów rodnych można wykonać dopochwowo albo przez powłoki brzuszne (u kobiet, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia płciowego). Badanie jest przeprowadzane przy użyciu aparatu ultrasonograficznego. W przypadku USG transwaginalnego lekarz wprowadza przez pochwę podłużną sondę zabezpieczoną osłonką pokrytą żelem ułatwiającym badanie. W przypadku badania metodą przezbrzuszną sondę prowadzi się po dolnej części powłok brzusznych. W obu przypadkach badanie trwa kilka minut i jest bezbolesne.

Cytologia

Cytologia pozwala ocenić stan szyjki macicy i zdiagnozować ewentualne problemy, np. nadżerkę czy zmiany nowotworowe. To przede wszystkim profilaktyka raka szyjki macicy, ponieważ badanie umożliwia wykrycie stanów przedrakowych, czyli komórek zapalnych we wczesnym – dającym się leczyć – stadium rozwoju.

Na pierwszą cytologię należy się zgłosić w momencie rozpoczęcia współżycia seksualnego, a u kobiety, która nie jest aktywna seksualnie – w okolicach 25. roku życia. Badanie warto powtarzać regularnie i – co ważne – bez szczególnej przyczyny. Jeśli chodzi o częstotliwość badania, zalecenia są indywidualne – zależne od wieku oraz wyników poprzedniego badania. Jeśli wyniki nie są niepokojące, na kolejne badanie warto zgłosić się za około 12 miesięcy (nie rzadziej niż co 3 lata, o ile poprzednie wyniki były prawidłowe i kobieta nie jest w grupie ryzyka rozwoju raka szyjki macicy). Badanie wykonuje się w gabinecie ginekologicznym w czasie rutynowej wizyty bądź rezerwuje się wizytę w gabinecie położnej (tak jest np. w prywatnych centrach medycznych). Optymalnym momentem na przeprowadzenie badania jest okres między 10. a 20. dniem cyklu.
Za pomocą wziernika i specjalnej szczoteczki pobiera się komórki z kanału i tarczy szyjki macicy. Pobrany z pochwy wymaz trafia do laboratorium, a wyniki można odebrać w czasie od kilku dni do około dwóch tygodni.

USG piersi

USG piersi pozwala na uwidocznienie budowy anatomicznej piersi i wykrycie większości zmian w obrębie gruczołu. Za pomocą fal ultradźwiękowych można też ocenić wielkość, kształt oraz położenie wykrytych nieprawidłowości. To jedna z podstawowych metod diagnostyki nowotworów piersi.

Na pierwsze USG piersi warto się zgłosić już około 20-tych urodzin. Początkowo można powtarzać je co około dwa lata, po 30-tym roku życia najlepiej co roku. Jeśli pacjentka należy do grupy podwyższonego ryzyka, wówczas lekarz zaleci inną, zwiększoną częstotliwość badania. USG piersi wykonuje się na specjalnie umówionej w tym celu wizycie. Na badanie można się zgłosić w każdym dniu cyklu miesiączkowego, choć optymalnym terminem będzie okres między 1. a 10. dniem cyklu.

USG piersi przeprowadza się w pozycji leżącej, z rękoma umieszczonymi pod głową. Lekarz wykorzystuje do badania głowicę ultrasonografu, którą wodzi po piersiach, dociskając ją lekko pod różnymi kątami. Badane są też doły pachowe, co pozwala na ocenę węzłów chłonnych znajdujących się w tej okolicy.

Mammografia

Mammografia jest najważniejszym badaniem w profilaktyce nowotworowej piersi. To badanie radiologiczne (rodzaj zdjęcia rentgenowskiego), które pozwala na wykrycie raka piersi we wczesnym stadium – nawet w momencie, kiedy guzek ma kilka milimetrów.

Mammografię warto włączyć do badań profilaktycznych już po ukończeniu 40-tych urodzin i wykonywać profilaktycznie raz na dwa lata. Kobietom po 50. roku życia zaleca się przeprowadzanie tego badania każdego roku. Optymalnym terminem będzie czas po zakończeniu krwawienia miesiączkowego. Panie w wieku 50-69 lat, które w ciągu ostatnich dwóch lat nie miały wykonanej mammografii, mogą liczyć na przeprowadzenie badania bezpłatnie.

Mammografię przeprowadza się w pozycji stojącej. Na płycie urządzenia do wykonania badania mammograficznego należy ułożyć najpierw jedną, a potem drugą pierś. W tym czasie badający dociska z góry drugą płytę. Kolejno zmienia się położenie płyt w celu objęcia piersi z boku.