Staraniowy.pl

W ostatnich czasach można zaobserwować znaczny wzrost udziału tzw. czynnika męskiego w diagnozowaniu przyczyn niepłodności. U dużego odsetka par, które mają problemy z płodnością, badania wykazują obniżone parametry nasienia. O ile w takim przypadku pozostaje zrobić wszystko, by owe właściwości poprawić, co począć w sytuacji gdy badania wykażą, iż w nasieniu plemników – po prostu nie ma?

Azoospermia, czyli…

Azoospermią nazywamy zaburzenie, polegające na całkowitym braku plemników w nasieniu. Możliwe powody takiego stanu rzeczy to:

• nieprawidłowości genetyczne;
• niedorozwój jąder;
• zanik jąder;
• utrata jąder;
• nieprawidłowości hormonalne;
• nowotwór jąder;
• radioterapia;
• chemioterapia;
• zaburzenia kariotypu;
• niedrożność nasieniowodów.

Azoospermia, czyli – brak szansy na dziecko?

Schorzenie to, niestety, nie daje żadnych możliwych do zaobserwowania objawów, dlatego można je podejrzewać dopiero wtedy, gdy para ma trudności w czasie starań o dziecko, a inne możliwe powody zostały wykluczone. Azoospermię potwierdza się za pomocą specjalnego badania nasienia: jeżeli w kropli nasienia oglądanej pod mikroskopem nie stwierdza się obecności plemników, wówczas nasienie odwirowuje się w specjalnej wirówce. Jeśli i to badanie nie wykaże obecności plemników, przeprowadza się kolejne – dla potwierdzenia podejrzewanej już diagnozy. Dzięki temu można wykluczyć ewentualność, że pobrana próbka nie była wystarczająco miarodajna (plemniki mogą być rozmieszczone nierównomiernie). Diagnoza: brak plemników w nasieniu nie oznacza jednak – wbrew pozorom, braku szans na posiadanie biologicznego potomstwa. Należy mocno podkreślić, że brak obecności plemników może być efektem zahamowania lub upośledzenia ich produkcji, a  to – wcale nie musi być stanem stałym.

Biopsja jąder – po co?

Mężczyzna, u którego zdiagnozowano azoospermię, musi poddać się kolejnym badaniom, a są to m.in. badania andrologiczne oraz ocena poziomu hormonów. Jeśli wynika z nich chociażby prawdopodobieństwo, że w jądrach zachowały się plemniki, lekarz zleca wykonanie biopsji jąder. Celem tego badania jest odróżnienie azoospermii, wynikającej z niedrożności przewodów, wyprowadzających nasienie z jąder (azoospermia obstrukcyjna) od azoospermii bez niedrożności przewodów, wynikającej z zaburzeń w produkcji plemników (azoospermia nieobstrukcyjna). Inne wskazania do przeprowadzenia biopsji jąder to diagnostyka zmian przedrakowych oraz konieczność pobrania plemników do zapłodnienia in vitro lub inseminacji. Podsumowując, biopsja może zostać wykonana w celu diagnostycznym (np. stwierdzenie/wykluczenie obecności plemników w jądrach) lub terapeutycznym (pobranie nasienia do zapłodnienia wspomaganego).

Jak wygląda badanie?

Biopsja jąder jest, niestety – zabiegiem stosunkowo bolesnym, dlatego też przeprowadza się ją przy znieczuleniu ogólnym bądź miejscowym. Przed rozpoczęciem zabiegu konieczne jest wykonanie podstawowych badan krwi oraz przeprowadzenie dokładnego wywiadu przez lekarza anestezjologa – w celu wykluczenia jakichkolwiek przeciwwskazań (to m.in. śladowe ilości plemników w ejakulacie czy stwierdzenie wytrysku wstecznego).

Na 6 godzin przed zabiegiem pacjent nie może jeść ani pić. Zabieg może mieć kilka postaci:

• PESA, czyli zabieg, w czasie którego pobiera się nasienie z kanalików najądrza za pomocą igły,
• MESA, czyli zabieg, w czasie którego nadcina się przewód najądrza, umożliwiając pobranie płynu zawierającego plemniki,
• TESE, czyli zabieg, w czasie którego pobiera się wycinek z jądra w celu uzyskania z niego plemników,
• TESA, czyli zabieg, w czasie którego nakłuwa się jądro przez skórę w celu pobrania rozmazu – rozmaz dzieli się na dwie części, z których jednej używa się do badania, drugiej do uzyskania plemników.

Biopsja otwarta polega na nacięciu skóry moszny oraz osłonek jądra i pobraniu wycinka z odsłoniętego jądra. Lekarz jedną ręką napina skórę ponad jądrem, drugą zaś wykonuje niewielkie nacięcie. Następnie nacina kolejno osłonki jądra i ściskając je delikatnie, próbuje odsłonić kanaliki plemnikotwórcze. To stąd pobiera mały wycinek do badania, a następnie zszywa powstałe nacięcia. Biopsja igłowa polega na pobraniu wycinka tkanki jądra lub najądrza za pomocą cienkiej igły. Zabieg trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut i często wiąże się z kilkudniowym (czasami jednodniowym) pobytem w szpitalu – szczególnie w przypadku biopsji otwartej.

Biopsja – i co dalej?

Tak pobrany wycinek zostaje poddany badaniom histopatologicznym, których celem jest stwierdzenie w próbce obecności komórek plemnikotwórczych bądź plemników w jądrze.

Dzięki biopsji możliwe jest też stwierdzenie, czy trudności z poczęciem wynikają z niedrożności nasieniowodów czy innych zmian w jądrach – badanie daje możliwość zdiagnozowania schorzeń, powodujących niepłodność, takich jak:

• zatrzymanie dojrzewania komórek rozrodczych;
• upośledzenie spermatogenezy;
• zespół Sertoliego – brak elementów plemnikotwórczych w kanalikach, w których powinny być produkowane plemniki;
• zespół Klinefeltera.

Jeśli badanie potwierdza produkcję plemników przez jądra, wówczas przyczyna problemów ma prawdopodobnie związek z niedrożnością nasieniowodów. W takim przypadku pomóc może ich udrożnienie. Jeśli chirurgiczna korekcja dróg wyprowadzających nasienie jest niemożliwa, wówczas można rozważyć metody rozrodu wspomaganego. Pozytywny wynik biopsji pozwala bowiem pobrać plemniki do zamrożenia i wykorzystania przy ewentualnym zapłodnieniu zewnątrzustrojowym.